ساسان سوری، با نزدیک شدن به ایام اربعین، بسیاری از زائران مشتاق سفر به کربلا هستند، اما پرسشهایی مانند «آیا داشتن گذرنامه به تنهایی برای خروج از مرز کافی است؟»، یا «آیا ثبتنام در سامانه سماح الزامی است؟» ذهن آنها را مشغول کرده است.
سامانه سماح که مخفف «سامانه مشتاقان ایام حضور» است، از سوی سازمان حج و زیارت جمهوری اسلامی ایران راهاندازی شده تا زائران اربعین حسینی بتوانند بهصورت متمرکز و رسمی مراحل ثبتنام، بیمه، اخذ خدمات درمانی و حمایتهای قانونی را طی کنند.
در سالهای گذشته، ثبتنام در سماح بهعنوان پیششرط خروج قانونی از مرز در ایام اربعین اعلام میشد، اما در برخی سالها نیز، با توجه به شرایط خاص، ثبتنام صرفاً «توصیهشده» بود.
بر اساس آخرین اطلاعیههای صادره توسط سازمان حج و زیارت و فرماندهی انتظامی در سالهای اخیر، بهویژه پس از توافقات مرزی با دولت عراق، ثبتنام در سامانه سماح برای زائران پیادهروی اربعین توصیه شده است.
بهویژه در زمانهایی که دولت ایران بخواهد آمار دقیقتری از زائران در اختیار داشته باشد یا بخواهد تسهیلات ویژهای مانند ارز زائر یا خدمات بهداشتی مرزی را ساماندهی کند، ثبتنام در سماح نقش کلیدی پیدا میکند.
اما نکته مهم این است که داشتن گذرنامه معتبر همچنان شرط اصلی و قانونی برای خروج از کشور است و عدم ثبتنام در سماح بهتنهایی موجب جلوگیری از خروج نخواهد شد، مگر آنکه دولت در اطلاعیه رسمی اعلام کند که خروج صرفاً با ثبتنام سماح امکانپذیر است، بنابراین، در بیشتر موارد گذرنامه به تنهایی کافی است، ولی ثبتنام در سماح مزایای متعددی دارد که در ادامه شرح داده میشود.
مزایای ثبتنام در سامانه سماح، از بیمه تا تسهیل عبور از مرز
یکی از اصلیترین مزایای ثبتنام در سامانه سماح، بهرهمندی زائر از پوشش بیمه و خدمات درمانی داخل و خارج از کشور است، سازمان حج و زیارت با همکاری بیمه مرکزی ایران، هرساله قراردادی با یک شرکت بیمه منعقد میکند تا زائران ثبتنامشده در سماح تحت پوشش بیمهای قرار گیرند که شامل موارد زیر است.
۱- پرداخت هزینههای درمانی در صورت وقوع حادثه در ایران یا عراق
۲- پوشش خسارت ناشی از فوت، جراحت یا بیماریهای ناگهانی
۳-خدمات انتقال پیکر در صورت فوت زائر
۴- پوشش بیمهای در طول مسیر پیادهروی، شامل گرمازدگی، شکستگی، گمشدن، یا حادثه رانندگی
۵-امکان استفاده از درمانگاههای سیار هلالاحمر ایران و مراکز درمانی مستقر در موکبها
مزیت دوم ثبتنام در سماح، دریافت ارز زائر با نرخ مصوب دولتی است، در سالهای گذشته، بانک مرکزی برای زائرانی که در سماح ثبتنام کرده بودند، امکان دریافت مقدار معینی ارز به نرخ دولتی (یا نیمایی) را در مرزها یا شعب منتخب بانکها فراهم میکرد.
معمولاً ارز ارائهشده بهصورت دینار عراق است و سقف مشخصی دارد (مثلاً معادل ۲۰۰ هزار دینار)، البته ارائه این ارز در هر سال منوط به تصویب دولت و اعلام بانک مرکزی است و ممکن است دستخوش تغییر شود.
سومین مزیت، امکان عبور سریعتر و منظمتر از مرزها است، در سالهایی که تراکم جمعیت در مرزهای مهران، شلمچه، چذابه و سایر گذرگاهها بالا میرود، زائرانی که کد رهگیری و برگه ثبتنام سماح به همراه دارند، به دلیل ثبت اطلاعات آنها در سامانههای مرزی، میتوانند با سرعت بیشتری از گیتهای کنترل عبور کنند.
همچنین، در صورت بروز حادثه یا مفقودی زائر، اطلاعات ثبتشده در سماح میتواند به امدادرسانی و شناسایی هویت وی کمک کند، بنابراین، جنبه حمایت حقوقی و امنیتی نیز در ثبتنام سماح وجود دارد.
